«Η φόνισσα» – Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
είναι νουβέλα, γραμμένη στην καθαρεύουσα και αποτελείται από 17 κεφάλαια.
Η πλοκή του έργου εκτυλίσσεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα, τη Σκιάθο.
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ της ιστορίας είναι η Φραγκογιαννού, μία ηλικιωμένη χήρα, η οποία έζησε μια βασανισμένη ζωή ως παιδί, ως σύζυγος, ως μητέρα και ως γιαγιά, μαθημένη πάντα να υπηρετεί χωρίς αντιρρήσεις τους ανθρώπους του περιβάλλοντός της. Η πείρα τής δίδαξε ότι η ζωή για μια γυναίκα είναι γεμάτη βάσανα και η θεωρία της ήταν ότι η γέννηση ενός κοριτσιού δεν φέρνει παρά δυστυχία, όχι μόνο στο ίδιο το παιδί, αλλά και στην οικογένειά του, ιδίως αν είναι φτωχή.
Ένα βράδυ καθώς ξενυχτάει στην κούνια της άρρωστης νεογέννητης εγγονής της, περνούν απ’ το μυαλό της όλες οι δύσκολες στιγμές της ζωής που έζησε. Το μυαλό της θολώνει και σκοτώνει το βρέφος προκαλώντας του ασφυξία, ενώ ο θάνατος θεωρείται από τον γιατρό φυσιολογικός. Αν και αρχικά νιώθει τύψεις, κατά βάθος δεν μετανιώνει για την πράξη της. Αντίθετα, τής γίνεται έμμονη ιδέα ότι η μοίρα την έχει τάξει να σώσει τον κόσμο απαλάσσοντάς τον από μικρά κορίτσια.
Τα επόμενα εγκλήματά της έχουν για θύματα τρία μικρά αθώα κοριτσάκια, χωρίς πλέον καθόλου τύψεις, αλλά και χωρίς να είναι σε θέση να συνειδητοποιήσει το κακό που έχει κάνει. Η χωροφυλακή την υποψιάζεται και αποφασίζει να τη συλλάβει, με αφορμή όμως ένα έγκλημα που δεν έχει διαπράξει. Ένα κοριτσάκι πνίγηκε μέσα σ’ ένα πηγάδι και κοντά του βρισκόταν η Φραγκογιαννού. Αν και ευχήθηκε να πνιγεί το παιδί, η ίδια ποτέ δεν το έσπρωξε.
Στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τους χωροφύλακες, η Φραγκογιαννού αποφασίζει να καταφύγει στο ερμητήριο ενός ασκητή και να του εξομολογηθεί τα αμαρτήματά της. Τη στιγμή όμως που προσπαθεί να ξεπεράσει ένα στενό πέρασμα, η παλίρροια την προλαβαίνει και η γερόντισσα πεθαίνει, ανάμεσα στην ανθρώπινη και τη θεία δίκη.
*****
Η νουβέλα έχει ανεβεί και στην σκηνή ως ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ, έχοντας δεχθεί μια σειρά διασκευών από πολλούς Έλληνες σκηνοθέτες.
Το 1974 γυρίστηκε ως ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ ενώ το 2014 ανέβηκε στη σκηνή και ως ΟΠΕΡΑ.
(wikipedia.org)
DAVITELJKA
IZDAVAČ: Itaka, 2002. god
Najsnažnije i najuspelije Papadiamandisovo delo Fonisa – Žena ubica, u našem prevodu Daviteljka, negde je na sredini između novele i romana.
Objavljeno je 1903. godine u atinskom časopisu Panatinea.
Prema opštem uverenju, ono ima posebno mesto u piščevom književnom stvaralaštvu. Reč je o vrhunskom tekstu kako samog pisca tako i celokupne grčke proze. Bez Daviteljke čitavo delo pisca ostalo bi nedorečeno, posebno u odnosu na problem zla koji preteže u Papadiamandisovom literarnom korpusu.